Գարեգին Նժդեհի Խօսքերէն

«Հայոց պամութիւնը մեզ մի բան է սովորեցնում,
այն, որ Հայն իր պատմութիւնից բնաւ չի սովորում»

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Կա՞յսր ես՝ եղի՛ր Մարկ Աւրելիոս.
Իմաստասէ՞ր ես՝ եղի՛ր Պղատոն.
Զօրավա՞ր ես՝ Աւարայրի Վարդա՛ն եղիր:
Մեծ պաշտօններն առանց հոգեկան մեծութեան նման են կաւէ անդրիի՝ դրուած ոսկէ պատուանդանի վրայ:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Կարելի է հայրենիքում լինել, բայց հայրենիքից չլինել, կարելի է հայրենիքում ապրել, բայց եւ այնպէս հոգեհաղորդ չլինել նրան:
Կարելի է, վերջապէս, իրաւապէս հայրենատէր լինել, իսկ հոգեպէս՝ անհայրենիք:

Արժանի չես հայրենիքիդ, եթէ այն չես դաւանում իբրեւ գերագոյն նպատակ, իսկ անձդ՝ իբրեւ միջոց:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Հայրենիքը չի տրւում այնպէս, ինչպէս ժառանգւում է հայրենական հարստութիւն:

Դա ձեռք է բերւում ամէն մի սերունդի եւ նրա առանձին անդամի կողմից.
ձեռք է բերւում հայրենաճանաչումով, հայրենապաշտութեամբ, նրան արժանի դառնալու ձգտումով

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Դաստիարակենք մեր սերունդները հայրենապաշտօրէն ու ցեղօրէն՝ արեւի տակ մեր տեղը չկորցնելու համար:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Աշխատի՛ր, որ խօսքդ լինի համակ լոյս եւ ճշմարտութիւն – կայծա՛կ, որը զարկելուց առաջ լուսաւորում է առարկաները

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Հայ կինը
Սրա միջոցաւ հոգեփոխենք հայ ընտանիքը: Այդ վերջինի միջոցաւ՝ հայութիւնը:
Սկսենք հայ կնոջից. աշխատենք անդուլ, մինչեւ որ սրա կաթը դառնայ հայրենապաշտութեան սրբազան կաթը:
Հայրենապաշտօրէն դաստիարակենք հայ կինը եւ նրան թողնենք մեր մատաղ սերնդի դաստիարակութեան գործը:
Հայ կնոջ միջոցաւ դարձի եւ զգաստութեան հրաւիրենք գաղութահայութեան ազգայնօրէն տկարացած տարրերը: Նրա պաշտպանութեան ու գուրգուրանքին յանձնենք մեր մայրենի լեզուն, Եռագոյնը, անկախութեան Մայիսը – սրբութիւնները մեր ցեղի:
Ապագան վտանգւած մեր որբախնամ ժողովուրդը – մէկ էլ կրկնենք – չկորչելու համար, հրամայողաբար պիտ դառնայ արիադաւան եւ արիախնամ: Հայ կնոջից սպասենք հոգեբանական այդ հրաշքը:
Ունենանք առիւծածին մայրեր, որոնց արիական որդիները աւելորդ դարձնէին Հայաստանը պաշտպանող արւեստական ամրութիւնները:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Քեզ մի՛ կարծիր այն, ինչ որ չես: Մի՛ չափազանցիր կարողութիւններդ, մի՛ խաբիր քեզ. կեանքը մի օր պիտի փորձի դնի՛ ուժերդ:
Աշխատիր լինել ա՛յն, ինչ որ կ՚ուզէիր կարծել քեզ

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Երբեմն ժամն աշխատում է ե՛ւ վատերի համար, իսկ ժամանակը՝ միշտ էլ եւ բացառաբար՝ արժանաւորի՛:

ժամը երբեմն ժպտում է, բարձրացնում նաեւ անարժանին, ժամանակը, սակայն, մի օր նմանին իր կեղծ բարձունքից զարկում է գետին, փառազրկում: ժամի ծնունդ է ամէն բախտահաս:

Դո՛ւ, բարեկա՛մ, մեծ բան մի համարիր այն, որ քեզ տալիս է ժամը, վայրկեանը:
Դու գործիր ժամանակների՛ համար:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Դժբախտութիւն է աննպատակութիւնը – հոգեկան աղէտ, քարացում, մահ, որի ժամանակ ենթական տառապում է հոգեկան կարկամութեամբ, ճղճիմութեամբ, հոգեսպան մանրագործութեամբ:

Կործանարար են այլամերժօրէն եսական, ստոր նպատակները, որոնք անպատիժ կերպով հետապնդել չի կարելի:
Նման նպատակները լինում են հոգեսպան, մանաւանդ պատանեկութեան համար:

Պատանի’, ասա’ քո նպատակը, որ ասեմ քո երիտասարդութիւնը

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ճշմարտօրէն ազատ է նա՝ միայն, ով չի զգում բռնութեան առկայութիւնը:
Ազատ կարող է լինել հզօրազօր ոգու տէրը միայն:
Հոգով տկարների համար մարսելի սնունդ չէ ազատութիւնը

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Հերոս է նա, որի համար կեանքն արդարացում ունի,
երբ դա ապրո՜ւմ է ո՛չ թէ իբրեւ նպատակ,
այլ իբրեւ մի սրբազան բանի ծառայեցնելու կամ զոհելու միջոց:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Արդար լինելու համար՝ մարդկանց մէջ, թէկուզ թշնամիդ լինեն, փնտրի՛ր նախ նրանց լուսաւոր կողմերը:
Սկսեցի՞ր բացասականներից՝ չպիտի նկատես դրականները, վասնզի չըպիտի ուզենաս նկատել:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~